Nederlandse Loterij schimmig

Dit is een korte versie van het onderzoek van FTM (Follow the Money). MIND, een organisatie voor o.a. gokverslaving ontving in vier jaar tijd bijna vijf miljoen euro uit de gokbranche zoals de Nederlandse Lotedrij

De Nederlandse gezondheidslobby ontvangt tientallen miljoenen uit de gokbranche. Voor dat geld springen de betrokken organisaties gewillig in de promotiestand. Zo ook een organisatie als MIND, die bijna 80.000 gokverslaafden een stem geeft en ondersteunt. Ondertussen ontbreekt gokverslaving in het belangrijkste preventieprogramma van enkele van de grootste gezondheidsfondsen. ‘Gameverslaving wel, maar gokverslaving niet meenemen? Dat is maatschappelijk niet uit te leggen.’

De vereniging – MIND Platform – is een koepel waarbij 19 landelijke en 100 regionale ggz-cliënten- en familieorganisaties zijn aangesloten.

De MIND-organisatie vertegenwoordigt en ondersteunt dus gokverslaafden in de ggz, maar wordt indirect ook gefinancierd uit geld dat gokkers uitgeven aan Toto, Krasloten, Staatsloterij, Lotto, Lucky Day, Eurojackpot en Miljoenenspel. Deze gokspellen zijn eigendom van Nederlandse Loterij, het gokbedrijf van de Nederlandse Staat waar MIND beneficiënt van is. Een andere belangrijke financier is de Vriendenloterij. Samen spekten deze loterijen de afgelopen vier jaar voor 4,9 miljoen euro de kas van de MIND-organisatie, die bijna 80.000 Nederlandse gokverslaafden adviseert en vertegenwoordigt.

MIND springt voor die bijna vijf miljoen euro vrijwillig in de promotiestand. Er verschijnen MIND-medewerkers in promotiefilmpjes van zowel Vriendenloterij als Nederlandse Loterij, terwijl het logo van de vertegenwoordiger van ggz-patiënten op sommige Krasloten staat.

De website van MIND wijdt ook één pagina aan beide gokbedrijven. ‘Koop nu een lot en speel mee voor een psychisch gezonde samenleving’ staat direct boven een button die leidt naar een pagina van Vriendenloterij waar je loten kunt kopen. Verderop staat dat ‘je MIND ook steunt als je meespeelt met Nederlandse Loterij’.

‘Koop nu een lot en speel mee voor een psychisch gezonde samenleving’

Vreemd, vindt verslavingsbehandelaar Bas Brons. ‘Als organisatie die opkomt voor mensen met psychische problemen moet je je clientèle niet stimuleren om te gokken. Een partij die de belangen van alcoholverslaafden vertegenwoordigt en ondersteunt zegt toch ook niet: koop een biertje.’

Voor deze promotie kiest Stichting MIND zelf, zegt Ter Avest. ‘Vanuit een soort samenwerking. We zijn blij met de verkregen inkomsten. Met het geld van Nederlandse Loterij hebben we in vier jaar miljoenen mensen bereikt met voorlichting en anonieme hulp. Ook geven we les op scholen. We bezochten er meer dan 300 om te praten over mentale gezondheid.’

In haar ogen staan de loterij-miljoenen los van de belangenbehartiging van gokverslaafden. Dit zou zijn omdat Stichting MIND dat geld incasseert, terwijl de vereniging de tak is die opkomt voor gokverslaafden.

Willemijn Vorderman van Nederlandse Loterij vertelt dat het ministerie van Financiën ‘zeker de wens heeft dat het aantal spelers groeit’ bij Nederlandse Loterij. ‘Het is onze taak om de vraag naar kansspelen te kanaliseren naar het legale aanbod van kansspelen.’

Nederlandse Loterij zegt te zorgen voor een verantwoord reclamebeleid, door zich ‘niet te richten op minderjarigen en jongvolwassenen’, aldus een woordvoerder. Dat is ook verboden: gokreclames mogen in Nederland niet gericht zijn op jongeren tot 24.

Toch was juist hier in het verleden kritiek op. Zo won de Koning Toto-reclame met rapper Donnie een gouden Effie, een prijs voor de meest effectieve reclame. Toto bleek een terechte winnaar. In het juryrapport staat dat Nederlandse Loterij de ambitie had ‘nieuwe doelgroepen in de categorie 18-34 jaar aan te boren’. De campagne zorgde voor 110.000 nieuwe spelers in deze leeftijdscategorie en leidde tot 50 procent omzetstijging.
Preventiemanager Floor van Bakkum van verslavingszorginstelling Jellinek vindt het succes problematisch. ‘Het is heel simpel: als een groep gokkers groeit, groeit ook het aantal probleemspelers. Daarnaast weten we dat juist deze jonge groep kwetsbaar is voor het ontwikkelen van gokproblemen.’

Koning Toto krijgt ook een oorwassing van Arjen Lubach. In zijn veel bekeken tv-programma Zondag met Lubach hekelt hij op satirische wijze de marketingstrategie van Nederlandse Loterij. Het item van Lubach deed tot in de Tweede Kamer stof opwaaien. NIMA, de beroepsvereniging voor marketeers, noemde de reclame in een opiniestuk zelfs ‘evil’.

‘Verantwoorde alternatief’
Bij MIND, dat voor zo’n 20 procent van de inkomsten afhankelijk is van Vriendenloterij en Nederlandse Loterij, lijken de messen minder geslepen. In gesprek met FTM zegt Ter Avest dat MIND Nederlandse Loterij destijds ‘volgens haar’ niet aansprak op deze reclame. Ze stelt voor dit verder uit te zoeken en het jongerenpanel van MIND te laten beoordelen of de reclame op jongeren is gericht.

Zowel verslavingsbehandelaren, Jellinek-preventiemanager Floor van Bakkum als gokverslaafden die FTM sprak, hebben hier bedenkingen bij. In hun ogen richten de reclames, waarin voetbal meestal wordt gecombineerd met de hiphopcultuur, zich juist wel op jongeren tot 24 jaar. ‘Het kleurgebruik, de acteurs, de muziekkeuze, het gebruik van straattaal, de snelle beelden, dat lijkt met name jongeren aan te spreken,’ zegt verslavingsbehandelaar Leroy Snippe. ‘Dat lijkt me een hele gevaarlijke ontwikkeling.’ Bovendien zou Toto verslavender zijn dan bijvoorbeeld Vriendenloterij of Staatsloterij, vanwege de relatief korte tijd tussen inzet en resultaat.

Verslavingsbehandelaar Bas Brons en verslavingscoach Marco Smit zeggen onafhankelijk van elkaar dat de laatste jaren zeker de helft van de jongeren die zij behandelen ooit begon met Toto. Dat zou alles te maken hebben met de reclames.

‘Ik merk steeds vaker dat jongeren met de zogenaamd onschuldige Toto beginnen,’ zegt Brons, die gespecialiseerd is in gokverslavingen. ‘In de klinieken waar ik werk, is het heel ernstig. Dat is raar. Want Toto is van de Nederlandse staat, die gokkers moet beschermen én heeft bepaald dat reclames zich niet mogen richten op jongeren.’ Brons schat dat hij jaarlijks tussen de 25 tot 30 jonge ‘Toto-cliënten’ behandelt.

Zo’n ‘Toto-cliënt’ begint met inzetten op Ajax-Feyenoord, legt Smit uit. ‘Vaak zetten ze in met hun voetbalteam in de kleedkamer. Bij de meesten blijft het onschuldig, maar een enkeling wil steeds hoger inzetten. Bij Toto lopen ze tegen speellimieten aan, waarna ze naar Unibet gaan.’

Als dat ook niet meer voldoet, zien Smit en Brons jongeren naar dubieuze Russische of Maltese online gok-platforms vertrekken. ‘Daar wordt het pas echt zorgelijk,’ stelt Smit.

Het gevolg: financieel drijfzand. Via geleend geld bij ouders en vrienden, nieuwe creditcards, microkredieten en op afbetaling gekochte en snel weer verkochte producten voeden de jongeren hun verslaving. Soms laten ze hun studieschuld doorlopen, zelfs als ze met hun studie al gestopt zijn, weet Smit. ‘Gokverslaving gaat gepaard met liegen en manipuleren. De jongeren die ik begeleid, stoten mensen af en raken in een isolement.’

Geconfronteerd met de ervaringen van Brons en Smit, toont MIND-directeur Ter Avest zich verrast. ‘Ik was me er eerlijk gezegd niet van bewust dat jongeren via Toto de verkeerde weg op gingen. Het is heel belangrijk dat met Nederlandse Loterij te gaan bespreken.’

Ze geeft toe dat de aandacht voor gokverslaving ‘in verhouding wel klein is’ bij MIND. ‘In verband met de veel voorkomende combinatie van psychische problemen en middelenverslaving hebben wij de focus op overmatig gebruik van alcohol, drugs en medicijnen.’

Bron Follow the Money 14 juni: https://www.ftm.nl/artikelen/gokbranche-speelt-roulette-met-gezondheidslobby?share=yOmJWR5cwz9EUrzrvlmOXNVvRH9%2B37WH9hRc2LW8XBKECt6Kzm33YRHS